M. Gorki đã từng khẳng định rằng “Văn học là nhân học”. Học văn, đọc văn là tìm hiểu về con người, là học cách làm người. Và đã có những bài học chảy tràn trên trang giấy, thấm sâu, bám chặt vào lòng ta như trong tác phẩm “Công chúa nhỏ” của Frances Hodgson Burnett.
Cuốn sách là một con đường gấp khúc, quanh co. Nó mở ra những thế giới khác nhau của niềm vui và nỗi buồn, hạnh phúc và bất hạnh. Dẫu ở không gian nào, người đọc cũng sẽ được tiếp cận với cách kể chuyện ngọt ngào, cùng tâm hồn sáng trong, trái tim thiện lương của cô bé Sara Crewe.
Cô bé là một bông hoa ngát hương mà ong bướm nào cũng muốn đậu lại. Đến trường, cô là tâm điểm của mọi ánh nhìn bởi sự khí chất, sự nhân ái luôn toả rạng từ con người của cô bé. Cô bé luôn giả định mình là một nàng công chúa và xử sự lễ độ, lịch thiệp như một nàng công chúa thật sự.
Rồi khi cô bé bị vứt xuống đáy cùng của xã hội rác rưởi. Cô tồn tại bằng cách giả định. Dù bị ngược đãi, đói rét, cô đơn giữa dòng đời không người thân thích nhưng cô bé vẫn mạnh mẽ vượt qua tất cả nhờ sự giả định mình là một nàng công chúa. Ngòi bút tả thực xoáy sâu vào những chi tiết đói, rét mà Sara đã chịu đựng khiến lòng tôi xót xa quá đỗi. Nhưng dù khi ngựa xe đưa đón, ăn ngon mặc đẹp hay khi tàn tạ, rách rưới thì Sara vẫn không bị bụi bẩn làm phai mờ lòng nhân ái bao la. Cô bé là một viên ngọc sáng, một đốm lửa lung linh toả rạng.
Bên cạnh tình cảm gia đình, tác phẩm còn đề cao nhiều tình cảm khác trong cuộc sống như tình bạn, tình người. Không còn cha mẹ vỗ về yêu thương nhưng bù lại cô có những người bạn chân thành, lén lút đến với cô như Becky, Ermengarde, hay những con vật chung quanh như lũ chuột, chim sẻ… Cô có cái nhìn lạc quan và đầy mơ mộng, vươn lên khỏi thực tại chán ngán với căn buồng áp mái tồi tàn “… khi bình minh lên chị có thể cứ nằm trên giường mà nhìn thẳng lên bầu trời qua cái cửa sổ phẳng trên mái nhà… Nếu mặt trời sắp sửa toả sáng thì những áng mây hồng nho nhỏ sẽ lơ lửng quanh đây… Còn nếu trời mưa những giọt nước tí tách như thể đang chia sẻ một điều thú vị nào đó”. Luôn giả cách, luôn ước mơ khiến Sara luôn thú vị và đủ kiên cường để vượt qua thử thách khắc nghiệt nhất.
Nghệ thuật tự sự đầy cuốn hút đã lôi tuột tôi vào thế giới mà nhân vật tồn tại để cùng vui cùng buồn cùng cô bé Sara và chiêm nghiệm về những giá trị sống, những phẩm chất cần có ở con người. Rõ ràng, tác phẩm “Công chúa nhỏ” không chỉ cuốn hút bởi câu từ trau chuốt, giọng văn nhẹ nhàng, tình cảm mà còn ở chất nhân văn thấm đượm, hài hoà cùng hình thức nghệ thuật.