Hai số phận

Một Wladek (sau này là Abel) sinh ra trong một khu rừng rậm tại Ba Lan, mà người mẹ đã chết ngay sau khi sinh ra đứa bé này, anh được một gia đình nông dân nghèo khó nuôi dưỡng, từ nhỏ anh đã chứng tỏ bản thân mình có sự thiên phú về đầu óc tính toán, sự nhanh nhạy của anh lọt vào mắt xanh của ngài Nam Tước, anh được ngài đưa về lâu đài nuôi dưỡng, những ngày tháng ấu thơ đẹp nhất cuộc đời anh mau chóng bị tước đi một cách tàn nhẫn khi quân Đức ùa vào xâm chiếm Ba Lan, chứng kiến xác người bạn tốt đổ gục trên người mình, người chị nuôi bị hãm hiếp đến chết một cách tàn nhẫn, và ngài Nam tước cậu hằng yêu quý chết trong lao ngục… quá nhiều nỗi đau mà một cậu bé có thể chịu đựng. Không dừng lại ở đó, cậu bị quân lính Đức bắt làm tù khổ sai, đến với nước Nga lạnh lẽo, làm những công việc nặng nhọc, chịu đủ mọi sự tra tấn dày vò, nhưng bằng tất cả sự khôn ngoan, liều lĩnh, và chân thành, cậu đã thoát ra khỏi hoàn cảnh ngặt nghèo, phiêu lưu qua Thổ Nhĩ Kỳ – nơi mà cậu suýt phải bỏ lại một cánh tay của mình tại đó, và cuối cùng, cậu đã được lên một con tàu hướng đến “Tân Thế Giới” – cái tên mỹ miều mà người ta dùng để gọi nước Mỹ thời bấy giờ, với sự căm thù sâu sắc với phát xít Đức và hoài bão phải tìm được một chỗ đứng thực thụ dành cho mình tại đây.

Còn William Kane, sinh ra tại Mỹ, trong một gia tộc quyền thế, giàu có về ngành tài chính ngân hàng, sự ra đời của cậu là cả một sự kiện lớn với những người làm trong ngành này, ngay từ lúc cậu đến với thế giới này, lộ trình và đường hướng phát triển của cậu đã được cha mình vạch ra rõ ràng, cụ thể, và cậu cũng được tạo những điều kiện tốt nhất có thể để phát triển bản thân mình, nhằm sau này trở thành một nhà ngân hàng vĩ đại, kế nghiệp gia tộc của mình. Và cũng như Wladek, William thể hiện rằng anh có một thiên phú về tài chính, những con số chính là bạn thân của anh. Anh đã được tiếp xúc với thị trường tài chính, cổ phiếu từ rất sớm, và từ số tiền quà sinh nhật ít ỏi ban đầu, cậu bé William đã đầu tư vào việc kinh doanh, mua bán cổ phiếu, những phán đoán xuất sắc của cậu về thị trường đã đem lại những nguồn lợi không nhỏ cho cậu, và số tiền đó ngày càng được nhân lên, đến khi đi học, cậu gần như đã không cần đến sự chu cấp của gia đình, và không những thế, còn có một tài khoản tiết kiệm trong ngân hàng nữa! Và đúng như lộ trình mà bản thân vạch ra, đến năm 21 tuổi, bằng thực lực xuất sắc của mình, cậu đã đứng vào hàng ngũ ban quản trị của ngân hàng Kane and Cabot, ngân hàng mà ông và cha cậu đã làm chủ tịch.

Cuộc đời của Wladek – từ giờ tôi sẽ gọi là Abel, và William, tưởng như sẽ theo đúng lộ trình đã định sẵn của họ, nếu không có sự kỳ diệu của bánh xe số phận, buộc hai người lại với nhau trong suốt thời gian dài đằng đẵng gần 50 năm. Mối duyên lạ lùng này từ từ khiến họ gắn bó với nhau hơn mà cả hai chẳng hề hay biết, có thể nói như thế này: Họ đã biết đến nhau trước khi họ thật sự gặp nhau! Sự trớ trêu của số phận khiến Wladek mang mối hận thù với William, và chính bản thân William cũng dần bị cuốn vào mối hận thù “nhảm nhí” này! Hai người đàn ông – một nhà ngân hàng xuất sắc và một nhà khách sạn tài ba, ăn miếng trả miếng, những cuộc đối đầu của họ phải nói là “sặc mùi tiền”, họ dùng những chiêu bài kinh tế để đáp trả nhau một cách không thể nào cao tay và xuất sắc hơn! Suốt mấy chục năm dài đằng đẵng, họ không một lần nhượng bộ, hay chí ít là gặp mặt nhau một lần để nói rõ vấn đề, sự tự cao và háo thắng, sĩ diện của hai người đàn ông cuối cùng mang đến một kết cục lưỡng bại câu thương! Haiz, phải chi, chỉ cần một câu nói từ hai người thôi, thì có phải là mọi ân oán đã được giải quyết hay không?

Truyện có lối viết xen kẽ nhau, một đoạn viết về Abel, một đoạn viết về William, trải dài theo thời gian từ lúc họ còn là những cậu bé, đến khi họ từ giã cõi đời, cái hay của tác giả ở đây, khi ông lựa chọn lối viết này, đó là khiến người đọc như được đồng hành với từng bước đi của mỗi nhân vật, được nhìn thấy họ lớn lên, trưởng thành như thế nào, và ông ngắt đoạn rất hợp lý, không để người đọc bị rối, trái lại còn khiến họ không thể nào dứt nổi sự thôi thúc phải lật những trang tiếp theo. Có kỳ lạ không khi mà cách viết này kéo dài đến tận trang cuối cùng của truyện? Hai nhân vật chính chỉ thực sự gặp nhau hai lần, mà hai lần đó kéo dài cũng không quá hai trang, nhưng tác giả đã tài tình cài cắm một vài chi tiết rất nhỏ nói lên sự giao thoa kỳ diệu của hai số phận đó, như tôi đã nói phía trên, họ thậm chí đã biết nhau trước khi gặp được nhau cơ mà!

Hơn 600 trang tiểu thuyết, là hơn 60 năm đầu của thập niên 90 tại Mỹ, và Châu Âu. Như những tiểu thuyết khác, thì bối cảnh xã hội chỉ đóng vai trò đơn giản là một cái nền để người đọc hiểu hơn một chút về hoàn cảnh nhân vật, nhưng ở Hai Số Phận, bối cảnh xã hội, thể chế chính trị, sự phát triển của tài chính, sự biến động của thị trường chứng khoán…. tác động trực tiếp đến hai nhân vật chính của chúng ta, thay đổi số phận của họ, ảnh hưởng đến chiến lược kinh doanh của họ! Rất nhiều sự kiện đã được tác giả nhắc đến như tàu Titanic, sự ra đời của hãng xe Ford, ngày thứ ba đen tối, sự tăng đạt đỉnh và sụt giảm bất ngờ của thị trường chứng khoán Mỹ, những đời tổng thống Mỹ trong khoảng thời gian này, và kể cả chiến tranh thế giới thứ hai… tất cả những sự kiện quan trọng của nửa đầu thập niên 90 đều được nhắc đến trong cuốn tiểu thuyết này, và vai trò của nó là vô cùng quan trọng, để tác động, thúc đẩy, làm bàn đạp, thậm chí là gây khó khăn cho Abel và William. Thiết nghĩ rằng, nếu không có những điều này, thì giá trị của cuốn tiểu thuyết sẽ giảm sút nhiều lắm! Nhờ vậy mà người đọc dễ dàng hệ thống lại và hình dung được một xã hội Mỹ lúc bấy giờ như thế nào!

Sự tài tình của tác giả không chỉ dừng lại ở đó, ông còn chứng tỏ bản thân là một người vô cùng am hiểu về lĩnh vực tài chính, ngân hàng, cả Abel và William đều là những doanh nhân thành đạt, nổi tiếng khắp nước Mỹ vì những chiến lược đúng đắn, tầm nhìn xa trông rộng và khả năng dự đoán tình hình kinh tế một cách xuất sắc! Những bài toán kinh doanh được tác giả đặt ra vô cùng cụ thể và trực quan, người đọc không thể rời mắt và xuýt xoa với những chiến lược mà Abel và William đặt ra, so với những cuốn sách dạy làm giàu nhan nhản khắp thị trường, thì Hai Số Phận chính là một bài học làm giàu trực quan và hấp dẫn nhất!

Không chỉ vậy, ở Hai Số Phận, rất nhiều tình cảm được tác giả nói đến, từ tình yêu đôi lứa, tình thân, tình bạn, tình đồng nghiệp, tình đồng đội… tất cả những điều này đều được khắc họa bằng một trái tim nóng, và một cái nhìn đầy nhân văn, tôi đã cùng cười với hạnh phúc của hai nhân vật chính, cùng khóc với những sự mất mát, những hối tiếc thấu tận tâm can mà hai nhân vật phải chịu đựng! Thậm chí, đến trang cuối cùng, tôi vẫn còn cảm giác nghẹn ngào khó nói thành lời!

Abel và William, chỉ thực sự gặp mặt với nhau duy nhất hai lần, một lần là chuẩn bị cho sự đối đầu kéo dài suốt hàng chục năm, và một lần, là lúc cả hai đã già yếu, chỉ lướt qua nhau và cúi chào, tôi nghĩ, cái cúi chào này chính là chi tiết đắt giá nhất của cả câu truyện, không chỉ đơn giản là một phép lịch sự, nó còn là lời xin lỗi, niềm hối tiếc, lòng trân trọng, tha thứ và sự biết ơn của hai người đàn ông có cùng ngày sinh này giành cho nhau! Sau tất cả, sau hàng chục năm chiến đấu không nhân nhượng, cuối cùng họ cũng nhận ra, đây chính là ân nhân của đời mình, và sự đấu đá bao lâu nay, đều là vô nghĩa… Rốt cuộc, họ cũng đã có được sự thanh thản dù là muộn màng cho những ngày tháng sau cuối của cuộc đời!

Nếu bắt buộc phải chọn nhân vật nào yêu thích hơn giữa hai nhân vật này, thì tôi sẽ chọn William – cậu bé nhà giàu, cậu bé có đầy đủ bàn đạp tuyệt vời nhất cho sự phát triển tương lai của mình, không như Abel phải khổ cực đấu tranh sinh tồn, dường như cuộc đời William đã trải sẵn hoa hồng từ khi anh sinh ra. Nhưng tôi vẫn thích William, xuất thân từ một gia tộc trọng vọng, giàu có, cậu vẫn luôn độc lập và có chính kiến, cũng như chiến lược của riêng mình, lối đi của riêng mình để chạm đến thành công, những điều mà cậu đạt được, có thể nhiều người nghĩ, đó là đương nhiên, nhưng tôi cảm nhận được, là cậu xứng đáng có được những thành công đó, không ai có tư cách xem thường những điều đó của cậu! Tôi thích một William trung thực, chân thành, thẳng thắn và kiên quyết, nhưng vẫn giàu tình cảm, yêu thương và trân trọng những người xung quanh mình! Những phân đoạn của William chạm đến trái tim tôi nhiều hơn là Abel, thực sự đến lúc này, tôi vẫn có chút khó chịu với những gì Abel gây ra cho William. Abel chí ít còn được gặp lại con gái, con rể và cháu mình lúc cuối đời, nhưng William thì không được như vậy, ông đã chuẩn bị, đã háo hức, đã hạnh phúc biết bao, nhưng vẫn không thể chờ đợi đến thời khắc thiêng liêng đó…

Hơn 600 trang truyện của Hai Số Phận là sự hòa quyện hoàn hảo của tất cả những yếu tố ở trên, không quá dư thừa, không quá khiên cưỡng, mọi thứ đều ở mức vừa đủ, để lại ấn tượng sâu sắc cho người đọc. Không chỉ là một cuốn tiểu thuyết dạy làm giàu một cách tinh tế, mà đó còn là những năm tháng đáng nhớ của lịch sử, của nước Mỹ trong thời đại đó! Cuối cùng, tôi đã hiểu cụm từ “kinh điển” dành cho tác phẩm này, là tiểu thuyết, hay sách kỹ năng, hay là một thiên truyện lịch sử, Hai Số Phận đều có chỗ đứng riêng dành cho nó!